Hoe vaak beginnen we een vraag niet met dat woord: Waarom?
- Waarom ben je te laat?
- Waarom voel ik me zo alleen?
- Waarom heb je nog geen boodschappen gedaan?
- Waarom gaat het zo slecht met de economie?
- Waarom herhaal je dezelfde vraag steeds weer?
Toen ik in mijn opleiding hoorde dat ik geen waarom-vragen mocht stellen, omdat een waarom-vraag iemand ter verantwoording roept, voelde ik heel veel weerstand in mezelf. ‘Wat een onzin!’, dacht ik. Het maakte me zelfs kwaad. En ik ging flink in de verdediging.
Die reactie is op zich al boeiend. Wat maakte dat het me zo raakte dat ik geen waarom-vragen meer mocht stellen?
Naarstig ging ik op zoek naar allerlei neutrale waarom-vragen, die er natuurlijk ook genoeg zijn, en daarmee bouwde ik mijn ‘verdediging’ op. Het helemaal uitbannen van het woordje waarom… dat was volgens mij echt niet nodig!
En toch… in de loop der tijd heb ik alsnog ontdekt dat het beter is het woordje ‘waarom’ zo weinig mogelijk te gebruiken. Elke zin die je met ‘waarom’ wilt laten beginnen, kun je ook beginnen met ‘hoe komt het dat…’ of met ‘wat maakt dat…’. En dan ziet zo’n zin er ineens heel anders uit. Voel maar eens hoe anders dezelfde zinnen klinken als het woordje ‘waarom’ er niet meer in voorkomt:
- Hoe komt het dat je je te laat bent?
- in plaats van: Waarom ben je te laat?
- Wat maakt dat ik me zo alleen voel?
- in plaats van: Waarom voel ik me zo alleen?
- Hoe komt het dat je nog geen boodschappen hebt gedaan?
- in plaats van: Waarom heb je nog geen boodschappen gedaan?
- Hoe komt het dat het zo slecht gaat met de economie?
- in plaats van: Waarom gaat het zo slecht met de economie?
- Wat maakt dat je dezelfde vraag steeds weer herhaalt?
- in plaats van: Waarom herhaal je dezelfde vraag steeds weer?
Voel je het verschil? Het verschil in lading, in gevoel, in de gevoelsreactie die je op de vraag hebt? In deze serie vragen zit geen veroordeling, maar een uitnodiging, er spreekt interesse uit, je laat merken dat je echt in het antwoord geïnteresseerd bent, dat je het wilt begrijpen.
In elke situatie die ook maar enigszins een lading kan hebben is het dan ook beter om een vraag niet met ‘waarom’ te beginnen. Ook binnen een relatie kan dit verschil maken.
Als ik aan mijn partner vraag: ‘Waarom wil je dat niet voor me doen?’, dan is de kans aanwezig dat hij zich aangevallen voelt en zich gaat verdedigen, bijvoorbeeld met een reactie als ‘Je hebt ook altijd wat te zeuren!’, een verdediging die tegelijk een nieuwe aanval is. Met een waarom-vraag creëer je tegenstand, tegenwerking en ongelijkheid, alsof jij het voor het zeggen hebt en de ander geen andere keus heeft dan te doen wat je zegt. Je roept de ander ter verantwoording.
Stel ik dezelfde vraag anders: ‘Wat maakt dat je dat niet voor me wilt doen?’, dan voelt het niet meer als een aanval, maar als een uitnodiging om uit te leggen welke reden de ander daarvoor heeft, en kan er een open gesprek ontstaan. Misschien voel je bij het uitproberen van deze zinnen ook al dat zelf je intonatie vriendelijker lijkt te worden als je het woordje ‘waarom’ vermijdt.
Probeer het eens een tijdje. Schrap het woordje ‘waarom’ uit je vocabulaire, zeker naar je partner toe. Let op of je nu andere reacties krijgt. Deel je ervaringen via mijn facebookpagina, daar ga ik het gesprek hierover graag met je aan. Wat voor effecten bemerkte jij toen je bewust het woordje ‘waarom’ wegliet uit je vragen? Hoe voelde het voor jezelf? Reageerde de ander anders op je?